www.dawnygarnizonpoznan.fora.pl

nosferatu

Pełnomocnik Rządu Tymczasowego przy 1. Froncie Białoruskim - była taka funkcja. Pełnił ją w marcu i kwietniu 1945 roku podpułkownik Leonard Borkowicz. Urzędował w Poznaniu w willi przy ulicy Marii Konopnickiej (niedaleko targów), jego zastępcą był kapitan Wiktor Jaśkiewicz. Funkcję pełnił jeszcze 27 kwietnia, ale już go w Poznaniu nie było. Dostał bowiem nominację na pełnomocnika rządu na okręg Pomorze Zachodnie i później pierwszego wojewody szczecińskiego.

Biografia Borkowicza jest arcyciekawa, ale też trudna do odtworzenia, bo każde opracowanie podaje co innego. Postaram się ją nakreślić w zarysie, jednak interesuje mnie jego kariera wojskowa, a mniej polityczna, w związku z tym, jego cywilne dokonania tylko sygnalizuję:

Urodził się 4 I 1912 w Wiedniu w żydowskiej rodzinie inteligenckiej, jako syn Emila Berkowicza i Laury z domu Brings. Jego ojciec był m. in. dyrektorem szybów naftowych w galicyjskiej Ropience. Kształcił się w szkołach średnich w okręgu lwowskim, za zakładanie kółek komunistycznych, usuwany z "wilczym biletem", w końcu wysłany przez rodzinę do Niemiec do technikum lotniczego w Altenburgu, ale zamiast się uczyć, wstąpił tam do KPD i został usunięty z terenu Niemiec. W 1927 wstąpił do Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej, a w 1930 do Komunistycznej Partii Polski (KPP). Należał także do Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy i Komunistycznej Partii Niemiec (1929-32). Kilkakrotnie w Polsce za działalność komunistyczną był aresztowany, a w 1932-33 został skazany przez polskie władze na 5 lat więzienia w procesie "Towarzysz Berkowicz i inni". W latach 1936-37 był przetrzymywany, poniżany i katowany w obozie w Berezie Kartuskiej. Po zwolnieniu pracował w warszawskiej fabryce akumulatorów ERGA. We wrześniu 1939 roku wyszedł z Warszawy, a nie mogąc do niej wrócić - udał się na południowy wschód Polski. Od listopada 1939 pracował w sowieckiej administracji gospodarczej we Lwowie - był dyrektorem fabryki mydła.

Wiosną 1940 wcielony do Armii Czerwonej, po napaści Niemiec na ZSRR skierowany do tzw. strojbatu (obozu pracy) jako tzw. zapadnik. Tak nazywano tych, którzy byli na zachodzie, którzy mogli być potencjalnie „elementem politycznie niepewnym”. Dokumentacja przechowywana w moskiewskich archiwach potwierdza, że Borkowicz podejmował próby wyrwania się z obozu i prosił o przeniesienie do armii. W roku 1943 na własną prośbę przeniesiony do LWP, w stopniu kapitana objął funkcję zastępcy dowódcy 2pp d/s politycznych w 1. Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki. Brał udział w bitwie pod Lenino, w której poległ jego młodszy brat, to on faktycznie dowodził jednostką, za co otrzymał medal Zasłużonym na Polu Chwały. Awansowany na majora, został dowódcą 1. Praskiego Pułku Piechoty. Problem polega na tym, że podawane są różne okresy sprawowanie przez niego dowództwa:
- życiorys wikipedii: od VIII do X 1943 r.
- dane z 1pp: od 15 X 1943 do 17 X 1944 r. (na pewno nieścisłe)
- życiorys szczeciński: od 30 X 1943 do "pierwszej połowy 1944 r."

"W pierwszej połowie 1944 roku" przesunięty do Polskiego Sztabu Partyzanckiego powołanemu przez Centralne Biuro Komunistów Polskich 5 maja 1944 r. W lipcu 1944 roku PSzP został podporządkowany Naczelnemu Dowództwu WP, a potem przeformowany w Bazę Oddziałów Desantowych przy NDWP (rozwiązaną 10 lutego 1945). Czyli Borkiewicz mógł tam służyć 2 miesiące zaledwie.
Gdy front wojenny przesunął się na tereny polskie - Borkiewicz od lipca został skierowany do działalności w administracji cywilnej (jednak nadal w mundurze, jako oficer WP): powierzono mu obowiązki pełnomocnika PKWN na teren województwa białostockiego. Od października 1944 do marca 1945 był zastępcą komendanta głównego MO. W marcu 1945 pełnił funkcję pełnomocnika Rządu Tymczasowego przy 1 Froncie Białoruskim.

11 kwietnia 1945 uzyskał nominację na pełnomocnika Rządu Tymczasowego na okręg Pomorze Zachodnie. Borkowicz był bardzo aktywny w tej dziedznie - jeździł na rozmowy do Moskwy, do Berlina, przeprowadzał rozmowy się z marszałkiem Rokossowskim, czy Iwanem Sierowem z NKWD.

Decyzją Naczelnego Dowódcy WP z lipca 1946 (prawdopodobnie 22 lipca) został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy, z uzasadnieniem: za bohaterskie czyny i dzielne zachowanie się w walce z niemieckim najeźdźcą.

W latach 1946–1949 sprawował funkcję pierwszego w historii wojewody szczecińskiego i był odpowiedzialny za całokształt spraw związanych z odbudową i zagospodarowaniem przyłączonego do Polski Pomorza Zachodniego. Jego działalność w tym zakresie jest oceniana przez współczesnych historyków pozytywnie. Został zapamiętany m.in. jako osoba chroniąca autentycznych fachowców, bez względu na ich przekonania polityczne i jako mecenas kultury, „przyjaciel poetów” (określenie Konstantego Gałczyńskiego), sponsor Klubu 13 Muz, przeciwnik socrealizmu. W lutym 1949 złożył rezygnację z pełnionej funkcji. Wkrótce został powołany na ambasadora Polski w Czechosłowacji. W marcu 1950 został odwołany z tej funkcji. Przyczyną odwołania był skandal związany z pobiciem przez L. Borkowicza przedstawiciela Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego oraz podejrzenie wobec żony Borkowicza o współpracę z Niemcami podczas okupacji. W czasie „ujawniania” tzw. odchylenia prawicowo-nacjonalistycznego składał samokrytykę za złą politykę kadrową (która faktycznie była jego najważniejszą zasługą). Po 1950 Leonard Borkowicz nie pełnił już żadnych wysokich funkcji publicznych pracując w różnych instytucjach kulturalnych. W latach 1954-1958 kierował Centralnym Urzędem Kinematografii[6]. Wykorzystując sprzyjający klimat polityczny (1956-57), wyraził zgodę n realizację znanego filmu KANAŁ Andrzeja Wajdy[7] (po październiku 1956 Urząd Kinematografii[8]. Równocześnie, od 2 lutego 1957, miesiąc po utworzeniu czasopisma Polityka, został mianowany zastępcą redaktora naczelnego. Pracę w Naczelnym Zarządzie Kinematografii kończy w 1958 roku i zostaje przeniesiony na stanowisko kierownika redakcji historycznej w wydawnictwie Książka i Wiedza, skąd w wyniku kampanii marcowej 1968 został zwolniony, uznany za rewizjonistę i odsunięty od wszelkiej działalności. Wtedy zajął się opracowywaniem materiałów historycznych i wspomnień (w ramach Zakładu Historii Partii przy KC PZPR) oraz tłumaczeniem literatury naukowo-historycznej z języków rosyjskiego i niemieckiego.

Zmarł śmiercią samobójczą 26 X 1989 roku w Warszawie po zaprzysiężeniu rządu Tadeusza Mazowieckiego, w zasadzie już po obaleniu w Polsce komunizmu. I napisał, że upadek komunizmu był światłym momentem ostatnich lat jego życia. Pochowany został na Cmentarzu Północnym w Warszawie.

Przeszedł długą i bolesną drogę od ortodoksyjnego działacza KPP poprzez dość liberalnego komunistę w latach 1945–1949 do demokraty i antykomunisty w ostatnich 20 latach życia.

Zastępca pełnomocnika Rządu Tymczasowego przy 1. Froncie Białoruskim - kpt. Wiktor Jaśkiewicz (1912-2003), pojawia się natomiast jeszcze jako wojewoda olsztyński od 9 IX 1947 do 5 X 1948 r.

major Misiaczek

Można więc powiedzieć, że przekonaniom swoim pozostał wierny. Do końca. Sad